Υποβολή δηλώσεων στοιχείων ακινήτων (Ε9) για
τις μεταβολές στην ακίνητη περιουσία (σύσταση, απόκτηση, κ.λπ., πλην της
κληρονομικής διαδοχής) που πραγματοποιήθηκαν κατά το προηγούμενο έτος.
Ι. Στο άρθρο 23 «Δήλωση στοιχείων ακινήτων» του ν.3427/2005, όπως αυτό έχει τροποποιηθεί με το άρθ. 56 του ν.5087/2024 (ΦΕΚ Α’ 25/16.2.2024) ορίζονται:
«1. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κάθε είδους νομική οντότητα,
ανεξάρτητα από την ιθαγένεια, κατοικία ή έδρα του, το οποίο έχει την 1η
Ιανουαρίου εμπράγματο δικαίωμα πλήρους κυριότητας, ψιλής κυριότητας,
επικαρπίας, οίκησης και επιφάνειας επί του ακινήτου, καθώς και
εμπράγματο ή ενοχικό δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης θέσης στάθμευσης,
βοηθητικού χώρου και κολυμβητικής δεξαμενής, που βρίσκονται σε
κοινόκτητο τμήμα του ακινήτου και αποτελούν παρακολούθημα των παραπάνω
εμπραγμάτων δικαιωμάτων, υποχρεούται να υποβάλει δήλωση στοιχείων
ακινήτων. Την ίδια υποχρέωση έχουν τα παραπάνω πρόσωπα όταν νέμονται
ακίνητα χωρίς τη συναίνεση φορέα της Γενικής Κυβέρνησης.
Η δήλωση
στοιχείων ακινήτων υποβάλλεται μία φορά, στο έτος που προκύπτει τέτοια
υποχρέωση, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο. Η πρώτη εφαρμογή ήταν την
1η Ιανουαρίου 2005.
Σε περίπτωση μεταβολής της περιουσιακής ή
οικογενειακής κατάστασης του υποχρέου την 1η Ιανουαρίου, υποβάλλεται
δήλωση μεταβολής στοιχείων ακινήτων το αντίστοιχο έτος.
Φυσικά
πρόσωπα, τα οποία κατά την 1.1.2013 έχουν εμπράγματα δικαιώματα σε
γήπεδα εκτός σχεδίου πόλης ή οικισμού, υποχρεούνται να ελέγξουν
ηλεκτρονικά μέχρι 30.6.2013 την περιουσιακή τους κατάσταση, όπως αυτή
εμφανίζεται στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών
Συστημάτων, προκειμένου να τη συμπληρώσουν, τροποποιήσουν και
οριστικοποιήσουν. Νομικά πρόσωπα, τα οποία κατά την 1.1.2013 έχουν
εμπράγματα δικαιώματα σε ακίνητα, υποχρεούνται σε ηλεκτρονική υποβολή
δήλωσης στοιχείων ακινήτων μέχρι 30.6.2013, στην οποία θα περιλαμβάνεται
η περιουσιακή τους κατάσταση, όπως είναι διαμορφωμένη κατά την
1.1.2013.
Από το έτος 2012 και επόμενα η δήλωση στοιχείων ακινήτων
υποβάλλεται ατομικά από κάθε φυσικό πρόσωπο, στο έτος που προκύπτει
τέτοια υποχρέωση. Για την ακίνητη περιουσία των προστατευομένων, κατά
τις διατάξεις του άρθρου 7 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, ανήλικων
τέκνων, η δήλωση υποβάλλεται από τον υπόχρεο γονέα στο όνομα του τέκνου.
Τα
ακίνητα ή τα εμπράγματα δικαιώματα σε αυτά, ανεξάρτητα από τη μεταγραφή
τους, για τις ανάγκες συμπλήρωσης της δήλωσης στοιχείων ακινήτων,
αναγράφονται στην οικεία δήλωση από:
α) τον κύριο του ακινήτου, από την ημερομηνία σύνταξης του οριστικού συμβολαίου κτήσης,
β)
τον κύριο του ακινήτου, από την ημερομηνία τελεσιδικίας της δικαστικής
απόφασης καταδίκης σε δήλωση βουλήσεως ή της δικαστικής απόφασης με την
οποία αναγνωρίζεται δικαίωμα κυριότητας ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα σε
ακίνητο από οποιαδήποτε αιτία,
γ) τον υπερθεματιστή, από την ημερομηνία σύνταξης της κατακυρωτικής έκθεσης, σε περιπτώσεις πλειστηριασμού,
δ) τους κληρονόμους ακίνητης περιουσίας και συγκεκριμένα:
δα)
από τους εκ διαθήκης κληρονόμους κατά το ποσοστό τους, εφόσον έχει
δημοσιευθεί διαθήκη μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου της
δήλωσης έτους,
δβ) από τους εξ αδιαθέτου κληρονόμους κατά το ποσοστό
τους, εφόσον δεν έχει δημοσιευθεί διαθήκη μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του
προηγούμενου της δήλωσης έτους,
δγ) από τους μετά από αποποιήσεις
κληρονόμους κατά το ποσοστό τους, από το επόμενο έτος του θανάτου του
κληρονομουμένου ή, στην περίπτωση που έχει δημοσιευθεί διαθήκη, από το
επόμενο έτος της δημοσίευσης αυτής, χωρίς την επιβολή προστίμου, εφόσον η
δήλωση υποβληθεί μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα
της λήξης της προθεσμίας αποποίησης.
ε) από όσους έχουν αποκτήσει
ακίνητο με οριστικό συμβόλαιο δωρεάς αιτία θανάτου, εφόσον ο θάνατος
επήλθε μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου της δήλωσης έτους,
στ) τον νομέα επίδικων ακινήτων,
ζ)
τον εκ προσυμφώνου αγοραστή ακινήτου στις περιπτώσεις σύνταξης
προσυμφώνου με αυτοσύμβαση, με εξαίρεση τα εργολαβικά προσύμφωνα,
η)
τους δικαιούχους ακινήτου από το Δημόσιο ή τον Οργανισμό Εργατικής
Κατοικίας ή Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή Ν.Π.Δ.Δ. που έχουν
παραλάβει αυτά χωρίς οριστικά παραχωρητήρια.
θ) τον υπόχρεο γονέα,
για την ακίνητη περιουσία των προστατευόμενων τέκνων του, σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 7 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, που κυρώθηκε
με το άρθρο πρώτο του ν. 2234/1994, όπως ισχύει. Τέκνο το οποίο έχει
υποχρέωση υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος υποβάλει αυτοτελώς
δήλωση στοιχείων ακινήτων,
ι) τον κηδεμόνα, για την ακίνητη περιουσία
σχολάζουσας κληρονομιάς, διαχωρισμένη από την ατομική του περιουσία,
για όσο διάστημα τη διαχειρίζεται,
ια) τον εκτελεστή διαθήκης ή τον
εκκαθαριστή κληρονομίας, για την κληρονομιαία ακίνητη περιουσία,
διαχωρισμένη από την ατομική του περιουσία, για όσο διάστημα τη
διαχειρίζεται και τη διοικεί,
ιβ) το σύνδικο της πτώχευσης για λογαριασμό του πτωχού, για την πτωχευτική ακίνητη περιουσία,
ιγ)
το μεσεγγυούχο ακίνητης περιουσίας, για την υπό μεσεγγύηση περιουσία,
διαχωρισμένη από την ατομική του περιουσία, για όσο διάστημα διαρκεί η
μεσεγγύηση,
ιδ) τον κάτοχο ακινήτου που ανήκει σε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης, χωρίς τη συναίνεσή του.
Από
το έτος 2011 και επόμενα, για την εφαρμογή του παρόντος νόμου, υπόχρεος
σε δήλωση στοιχείων ακινήτων είναι ο εργολάβος για ακίνητα τα οποία
συμφωνήθηκε να μεταβιβασθούν και δεν έχουν μεταβιβαστεί από τον
οικοπεδούχο στον εργολάβο ή σε τρίτα πρόσωπα που αυτός θα υποδείξει,
εφόσον έχουν παρέλθει τρία (3) έτη από την έκδοση της αρχικής
οικοδομικής άδειας ή έχουν εκμισθωθεί ή χρησιμοποιηθεί με οποιονδήποτε
τρόπο εντός των τριών (3) αυτών ετών από τον εργολάβο.
Για τη
συμπλήρωση της δήλωσης στοιχείων ακινήτων λαμβάνεται υπόψη η πραγματική
κατάσταση του ακινήτου. Η πραγματική κατάσταση του ακινήτου προκύπτει
από την οριστική εγγραφή στο κτηματολογικό γραφείο. Αν δεν υπάρχει
οριστική εγγραφή, λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία του ακινήτου, όπως
προκύπτουν από τον τίτλο κτήσης. Αν δεν υπάρχει τίτλος κτήσης,
λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία της πραγματικής κατάστασης του ακινήτου.
Αν η πραγματική επιφάνεια του ακινήτου υπερβαίνει αυτή που αναγράφεται
στην οριστική εγγραφή στο κτηματολογικό γραφείο ή στον τίτλο κτήσης ή
στην άδεια οικοδομής ή έχει γίνει αλλαγή της χρήσης του ακινήτου,
λαμβάνεται υπόψη η πραγματική επιφάνεια και η πραγματική χρήση του
ακινήτου.
Από το έτος 2014, υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης στοιχείων
ακινήτων, είναι ο εργολάβος, για ακίνητο το οποίο, αν και συμφωνήθηκε να
μεταβιβασθεί δεν έχει μεταβιβαστεί από τον γηπεδούχο στον εργολάβο ή σε
τρίτα πρόσωπα που αυτός έχει υποδείξει, εφόσον έχουν παρέλθει τέσσερα
(4) έτη από την ημερομηνία θεώρησης από την Ελληνική Αστυνομία της
οικοδομικής άδειας για την έναρξη των εργασιών ή έχουν εκμισθωθεί ή
χρησιμοποιηθεί με οποιονδήποτε τρόπο εντός των τεσσάρων (4) αυτών ετών
από τον εργολάβο.
Νομικά πρόσωπα που έχουν δηλώσει τα στοιχεία των
ακινήτων τους, της 1ης Ιανουαρίου 2011, με την υποβολή ηλεκτρονικού
αρχείου υπολογιστικών φύλλων εφαρμογών γραφείου, υποβάλλουν εμπρόθεσμα
τις μεταβολές της περιουσιακής τους κατάστασης της 1ης Ιανουαρίου των
ετών 2011, 2012, 2013 και 2014, εφόσον η υποβολή γίνει εντός προθεσμίας
σαράντα πέντε (45) ημερών από την ανάρτηση από τη Φορολογική Διοίκηση
της προσωρινής περιουσιακής τους εικόνας, βάσει των ανωτέρω υποβληθέντων
ηλεκτρονικών αρχείων, και πάντως, το αργότερο μέχρι και τη 31η Μαρτίου
2015.
Ειδικά για τα έτη 2012 έως και 2016, για τη χορήγηση του πιστοποιητικού του άρθρου 54Α του ν.4223/2013,
εφόσον δεν έχει υποβληθεί δήλωση για ακίνητο του πτωχού από τον υπόχρεο
σε δήλωση, η δήλωση για το ακίνητο αυτό υποβάλλεται από τον κατά το
χρόνο χορήγησης του πιστοποιητικού σύνδικο της πτώχευσης στο όνομα του
πτωχού.
1α. Μετά τη σύνταξη υποσχετικής ή εκποιητικής
δικαιοπραξίας, με την οποία συστήνονται, μεταβάλλονται, αλλοιώνονται ή
μεταβιβάζονται από οποιαδήποτε αιτία δικαιώματα επί ακινήτου, ο
συμβολαιογράφος υποχρεούται εντός τριάντα (30) ημερών σε υποβολή δήλωσης
στοιχείων ακινήτων με τις μεταβολές της ακίνητης περιουσίας των
συμβαλλομένων, με εξαίρεση την περίπτωση κατά την οποία δηλωθεί ρητά από
τον ή από τους συμβαλλομένους ότι η σχετική δήλωση στοιχείων ακινήτων
θα υποβληθεί από τους ίδιους. Τα ανωτέρω ισχύουν και κατά τη σύνταξη
περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης επί εκούσιου πλειστηριασμού. Στον
συμβολαιογράφο που παραβαίνει την ανωτέρω υποχρέωση επιβάλλεται
αυτοτελές πρόστιμο ύψους διακοσίων (200) ευρώ.
Με απόφαση του
Διοικητή της ΑΑΔΕ καθορίζεται ο τρόπος υποβολής των δηλώσεων, ο τύπος
και το περιεχόμενο αυτών, η διαδικασία υποβολής, ο τρόπος αποκατάστασης
των λαθών, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή της
παραγράφου αυτής.
2. Το 2008 η δήλωση στοιχείων ακινήτων
υποβάλλεται μέχρι την 31η Μαρτίου. Μέχρι την ημερομηνία αυτή παρέχεται η
δυνατότητα στους υπόχρεους να τροποποιήσουν τις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων
προηγούμενων ετών, χωρίς την επιβολή του αυτοτελούς προστίμου του άρθρου 4 του
ν. 2523/1997 (ΦΕΚ 179 Α΄). Ειδικά για νομικά πρόσωπα οι ως άνω δηλώσεις
υποβάλλονται μέχρι και την 30ή Ιουνίου.
3.α. Για τη σύσταση, απόκτηση και κάθε άλλη μεταβολή στα δικαιώματα της
παρ. 1, ο υπόχρεος σε υποβολή δήλωσης στοιχείων ακινήτων υποβάλλει αυτήν
μέχρι και την 31η Ιανουαρίου του επόμενου έτους από την ημέρα της
σύστασης, απόκτησης και κάθε άλλης μεταβολής στα παραπάνω δικαιώματα,
πλην της κληρονομικής διαδοχής, για την οποία ο φορολογούμενος
υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης στοιχείων ακινήτων μέχρι την τελευταία
εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα της λήξης της προθεσμίας αποποίησης της
κληρονομίας. Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών
δύναται να παρατείνεται η προθεσμία του προηγούμενου εδαφίου.
Ειδικά για το έτος 2024, η δήλωση του πρώτου εδαφίου υποβάλλεται μέχρι και την 8η Μαρτίου 2024.
β. Ειδικότερα οι
δηλώσεις στοιχείων ακινήτων έτους 2014, που υποβάλλονται προκειμένου να
απεικονισθεί η περιουσιακή κατάσταση της 1ης Ιανουαρίου 2014,
υποβάλλονται εμπρόθεσμα μέχρι και τη 14η Ιουλίου 2014.
γ. Ειδικά, η
δήλωση για κάθε σύσταση, απόκτηση και κάθε άλλη μεταβολή στοιχείων
ακινήτων που έλαβε χώρα από την 1η Ιανουαρίου 2014 μέχρι και την 31η
Δεκεμβρίου 2014, υποβάλλεται μέχρι και την 26η Αυγούστου 2015. Στην ίδια
προθεσμία υποβάλλεται η δήλωση για κάθε σύσταση, απόκτηση και κάθε άλλη
μεταβολή στοιχείων ακινήτων που έλαβε χώρα από την 1η Ιανουαρίου 2015
μέχρι και την 31η Μαΐου 2015.
Νομικά πρόσωπα που έχουν δηλώσει τα
στοιχεία των ακινήτων τους, της 1ης Ιανουαρίου 2011, με την υποβολή
ηλεκτρονικού αρχείου υπολογιστικών φύλλων εφαρμογών γραφείου, υποβάλλουν
εμπρόθεσμα τις μεταβολές της περιουσιακής τους κατάστασης της 1ης
Ιανουαρίου των ετών 2011, 2012, 2013 και 2014, εφόσον η υποβολή γίνει το
αργότερο εντός προθεσμίας σαράντα πέντε (45) ημερών από την ανάρτηση
από τη Φορολογική Διοίκηση της προσωρινής περιουσιακής τους εικόνας,
βάσει των ανωτέρω προβληθέντων ηλεκτρονικών αρχείων, και σε κάθε
περίπτωση όχι αργότερα από την 30ή Ιουνίου 2015, ανεξάρτητα από την
ανάρτηση.
4. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν έχουν εφαρμογή για ακίνητα του
Δημοσίου, του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου
(Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.), της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤ.Α.Δ.) Α.Ε., καθώς και
για τα πρόσωπα της υποπερίπτωσης β’ της περίπτ. στ’ της παρ. 1 του άρθ.
3 του ν.4223/2013 (Α’ 287)
5. Αρμόδιος για την παραλαβή των δηλώσεων στοιχείων ακινήτων, τον
έλεγχό τους και την εξακρίβωση αυτών που δεν έχουν υποβάλει δηλώσεις
είναι ο προϊστάμενος της αρμόδιας για τη φορολογία εισοδήματος Δημόσιας
Οικονομικής Υπηρεσίας του υπόχρεου την 1η Ιανουαρίου του έτους κατά το
οποίο γεννάται η φορολογική υποχρέωση.
6. Η υποχρέωση του φορολογουμένου για την υποβολή δήλωσης στοιχείων
ακινήτων δεν παραγράφεται.
7. Οι δηλώσεις στοιχείων ακινήτων χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για
φορολογικούς σκοπούς και δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίησή τους για δίωξη
εκείνου που υπέβαλε τη δήλωση, για παράβαση των κειμένων διατάξεων.
Οι
δηλώσεις στοιχείων ακινήτων είναι απόρρητες και δεν επιτρέπεται η
γνωστοποίησή τους σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον φορολογούμενο στον
οποίο αφορούν αυτές.
Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, αποκλειστικά και μόνο:
α)
Η χορήγηση στοιχείων στις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών και
στους ορκωτούς εκτιμητές για την άσκηση των καθηκόντων τους, καθώς και
στις περιπτώσεις που ορίζονται από το άρθρο 1445 του Αστικού Κώδικα.
β)
Η χορήγηση στοιχείων σε δημόσιες υπηρεσίες, νομικά πρόσωπα δημοσίου
δικαίου και οργανισμούς που έχουν αρμοδιότητα διαχείρισης,
παρακολούθησης ή ελέγχου των πάσης φύσεως χρηματοδοτήσεων, ενισχύσεων ή
επιδοτήσεων που καταβάλλονται σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα και φορείς και
προέρχονται από εθνικούς ή κοινοτικούς πόρους, για την άσκηση
αποκλειστικά των παραπάνω αρμοδιοτήτων τους.
γ) Η χορήγηση στοιχείων
στα Γραφεία και τα μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για την
υποστήριξη των δικαιωμάτων του Δημοσίου ή την απόκρουση των κατ’ αυτού
αξιώσεων τρίτων ενώπιον των δικαστηρίων.
δ) Η χορήγηση στοιχείων σε
δικαστική αρχή, εάν έχει διαταχθεί προσηκόντως κύρια ανάκριση,
προανάκριση ή τουλάχιστον προκαταρκτική εξέταση.
ε) Η χορήγηση στοιχείων των δηλώσεων στοιχείων ακινήτων του πτωχού στον σύνδικο της πτώχευσης.
στ) Η χορήγηση στοιχείων σε αναδόχους του Υπουργείου Οικονομικών ή όσους
εκτελούν βάσει συμβάσεως συγκεκριμένο έργο προς όφελος του Δημοσίου.
Η
παραβίαση του φορολογικού απορρήτου της παραγράφου αυτής συνιστά
πειθαρχικό αδίκημα που τιμωρείται κατά τις οικείες διατάξεις του
πειθαρχικού δικαίου και ποινικό αδίκημα που τιμωρείται κατά τις
διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για παράβαση καθήκοντος.
Οι ευθύνες
του προηγούμενου εδαφίου βαρύνουν και τα πρόσωπα, που είναι υπάλληλοι
κατά την έννοια του άρθρου 13 του Ποινικού Κώδικα, τα οποία νόμιμα
λαμβάνουν γνώση φορολογικών απορρήτων και χρησιμοποιούν αυτά για σκοπό
διάφορο εκείνου που ο νόμος επιτρέπει ή τα ανακοινώνουν με κάθε τρόπο,
άμεσο ή έμμεσο, σε τρίτους. Τα λοιπά πρόσωπα τιμωρούνται με ποινή
φυλάκισης μέχρι έξι (6) μήνες μετά από έγκληση του προϊσταμένου της
Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας ή του αρμόδιου επιθεωρητή προς τον
εισαγγελέα πλημμελειοδικών στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται η δημόσια
οικονομική υπηρεσία και με το πρόστιμο που ορίζεται στο άρθρο 4 του ν. 2523/1997,
το οποίο επιβάλλεται με πράξη του προϊσταμένου της δημόσιας οικονομικής
υπηρεσίας μετά την τελεσιδικία της απόφασης του ποινικού δικαστηρίου.
8. Για τα θέματα τα οποία δεν ορίζονται ρητώς σε λοιπές διατάξεις για
τις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του
Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2238/1994, όπως ισχύει.
9. Σε περίπτωση μη υποβολής, εκπρόθεσμης υποβολής ή υποβολής ανακριβούς
δήλωσης στοιχείων ακινήτων εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν. 2523/1997, όπως ισχύουν.
Οι
διατάξεις του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζονται στις δηλώσεις
στοιχείων ακινήτων που υποβάλλονται μέχρι και τη 30ή Δεκεμβρίου 2014,
για τη διόρθωση της περιουσιακής κατάστασης των ετών 2010, 2011, 2012
και 2013, εκτός εάν προκύπτει ποσό φόρου ακίνητης περιουσίας προς
επιστροφή. Στην περίπτωση κατά την οποία από τις δηλώσεις του
προηγούμενου εδαφίου προκύπτει, κατά το οικείο έτος, ποσό φόρου ακίνητης
περιουσίας προς επιστροφή, το ποσό αυτό συμψηφίζεται με το πρόστιμο και
τυχόν διαφορά μέχρι του ποσού των εκατό (100) ευρώ δεν αναζητείται από
τη Φορολογική Διοίκηση.
Για τις αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις
στοιχείων ακινήτων (Ε9) ετών 2010 και επόμενων, που υποβλήθηκαν ή θα
υποβληθούν από την 31.12.2014 μέχρι και την 30.11.2016, το αυτοτελές
πρόστιμο του άρθρου 4 του ν. 2523/1997 (Α’ 179) ή το πρόστιμο του άρθρου 54 του ν. 4174/2013 (Α’ 170) κατά περίπτωση, μειώνονται στο μισό.
10. Οι διατάξεις
της
παραγράφου 15
του άρθρου 5
του ν. 3296/2004 (ΦΕΚ 253
Α΄)
καταργούνται.
11. Σε περίπτωση μεταβίβασης ακινήτου πριν από την υποβολή της οικείας
δήλωσης φόρου δωρεάς ή γονικής παροχής ακινήτου ή φόρου μεταβίβασης
ακινήτου, ο μεταβιβάζων επικαιροποιεί τα στοιχεία του μεταβιβαζόμενου
ακινήτου από την περιουσιακή του κατάσταση στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό
Σύστημα (Ο.Π.Σ.) Περιουσιολογίου Ακινήτων. Την ίδια υποχρέωση έχει και ο
αποκτών το ακίνητο, εφόσον έχει ήδη δικαίωμα επί του μεταβιβαζόμενου
ακινήτου. Το πρώτο και το δεύτερο εδάφιο εφαρμόζονται ανάλογα και πριν
από την υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς ακινήτου.
Με την ανάρτηση
από τον συμβολαιογράφο στην εφαρμογή «myPROPERTY» του συμβολαίου, με το
οποίο συστήνεται, μετατίθεται, μεταβάλλεται ή καταργείται δικαίωμα σε
ακίνητο της παρ. 1, δημιουργείται αυτόματα ψηφιακή δήλωση στοιχείων
ακινήτων (Ε9) των συμβαλλομένων με τις μεταβολές της ακίνητης περιουσίας
αυτών και μεταβάλλεται, αντίστοιχα, η περιουσιακή κατάσταση των
συμβαλλομένων στο Ο.Π.Σ. Περιουσιολογίου Ακινήτων.
Με απόφαση του
Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. καθορίζονται ο τρόπος σύνθεσης και ο τύπος της
δήλωσης, η διαδικασία υποβολής της, ο χρόνος έναρξης λειτουργίας κάθε
σταδίου της ψηφιακής εφαρμογής, καθώς και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα για
την υλοποίηση και εφαρμογή της παρούσας.».
ΙΙ. Σύμφωνα με την παρ. 4β του άρθρου 92 «Έναρξη ισχύος» του ν.4916/2022 (ΦΕΚ Α’ 65/28.3.2022) ορίζονται:
«β) Η παρ. 2 του άρθρου 48 ισχύει για κάθε μεταβολή από την 1η Ιανουαρίου 2021 και εφεξής.»
ΙΙΙ. Στην εγκύκλιο Ε.2060/12.8.2022 «Παροχή
διευκρινίσεων σχετικά με την υποβολή δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9)
σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 41 και των άρθρων 45 και 48 του ν.
4916/2022 (Α’65)» αναφέρονται:
«ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Α) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την υποβολή δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) (άρθρα 41 παρ. 1, 45 και 48 του ν. 4916/2022 (Α65).
Β) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Στην
εγκύκλιο παρέχονται διευκρινίσεις για τις προθεσμίες υποβολής
εμπρόθεσμης δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) καθώς και για το υποκείμενο
του ΕΝ.Φ.Ι.Α. και τον υπόχρεο υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9).
Γ) ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Νομικά και φυσικά πρόσωπα, υποκείμενα στον ΕΝ.Φ.Ι.Α..
Σε εφαρμογή του ν. 4916/2022 παρέχουμε τις κάτωθι διευκρινίσεις:
Α. Γενική προθεσμία εμπρόθεσμης υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9)
1. Στην περίπτωση α’ της παραγράφου 3 του άρθρου 23 του ν. 3427/2005, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 48 του ν. 4916/2022,
προβλέπεται ότι για τη σύσταση, απόκτηση και κάθε άλλη μεταβολή στα
δικαιώματα που υπάγονται στον ΕΝ.Φ.Ι.Α., ο φορολογούμενος υποβάλλει
αυτήν εμπρόθεσμα μέχρι την 31η Μαρτίου (και όχι όπως ίσχυε βάσει της
παρ. 1 του αρ. 73 ν. 4607/2019
(Α’65) μέχρι την 31η Μαΐου) του επόμενου έτους από την ημέρα της
σύστασης, απόκτησης και κάθε άλλης μεταβολής, αρχής γενομένης από αυτές
που πραγματοποιήθηκαν εντός του έτους 2021.
Α.1 Προθεσμία εμπρόθεσμης υποβολής δήλωσης Ε9 σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής
2.
Στην ανωτέρω διάταξη ορίζεται ότι σε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής, η
δήλωση στοιχείων ακινήτων υποβάλλεται εμπρόθεσμα μέχρι την τελευταία
εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα της λήξης της προθεσμίας αποποίησης της
κληρονομίας – και επομένως όχι απαραίτητα μέχρι την 31η Μαρτίου. Η
προθεσμία αποποίησης, ορίζεται στον Αστικό Κώδικα (άρθρο 1847), και
είναι 4 μήνες από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή και τον λόγο
της ή ένα έτος αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο
εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμενε στο
εξωτερικό. Στην επαγωγή από διαθήκη η προθεσμία δεν αρχίζει πριν τη
δημοσίευσή της. Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς, ο συνεπεία
αυτής καθιστάμενος κληρονόμος, έχει ανάλογη προθεσμία για αποποίηση.
3.
Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τα ανωτέρω, αν πριν την παρέλευση
της ημερομηνίας αποποίησης, γίνει η αποδοχή κληρονομιάς και δεν έχει
παρέλθει η 31η Μαρτίου του επόμενου έτους, τότε ο υπόχρεος υποχρεούται
να δηλώσει την κληρονομιαία περιουσία εντός της προθεσμίας αυτής, ήτοι
μέχρι την 31η Μαρτίου.
4. Παραδείγματα:
I. Ο
Α, κάτοικος Ελλάδας, απεβίωσε στις 22 Οκτωβρίου 2021. Οι εξ αδιαθέτου
κληρονόμοι του, κάτοικοι Ελλάδας, δεν αποποιήθηκαν την κληρονομιά μέχρι
την 23η Φεβρουαρίου 2022. Η εμπρόθεσμη δήλωσή τους υποβάλλεται μέχρι την
31η Μαρτίου 2022.
II. Ο Θ, κάτοικος Ελλάδας, απεβίωσε
στις 30 Μαρτίου 2021. Οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι, κάτοικοι Ελλάδας, δεν
αποποιούνται την κληρονομιά εντός του τετραμήνου ούτε την αποδέχονται
μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα. Η εμπρόθεσμη δήλωσή τους, για το έτος
2022 υποβάλλεται μέχρι την 31η Μαρτίου 2022.
III. Ο Γ,
κάτοικος Ελλάδας, απεβίωσε την 29η Δεκεμβρίου 2021 και αφήνει κληρονόμο
το μοναδικό του τέκνο, κάτοικο Ελλάδας, το οποίο δεν αποποιείται την
κληρονομιά μέχρι την 30η Απριλίου 2022. Η εμπρόθεσμη δήλωσή του
υποβάλλεται μέχρι την 31η Μαΐου 2022.
IV. Ο Δ, κάτοικος
Ελλάδας, απεβίωσε στις 28 Μαρτίου 2021. Οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι,
κάτοικοι Ελλάδας δεν αποποιούνται την κληρονομιά εντός του τετραμήνου
ούτε την αποδέχονται μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα. Στις 23 Οκτωβρίου
2021 δημοσιεύεται διαθήκη. Οι εκ διαθήκης κληρονόμοι, κάτοικοι Ελλάδας,
δεν αποποιούνται αυτή μέχρι την 24η Φεβρουαρίου 2022. Η εισαγωγή των
κληρονομιαίων ακινήτων στη δήλωση στοιχείων ακινήτων πραγματοποιείται
εμπρόθεσμα μέχρι την 31η Μαρτίου 2022.
V. Ο Ζ, κάτοικος
Ελλάδας, απεβίωσε στις 2 Νοεμβρίου 2021. Οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι,
κάτοικοι εξωτερικού, δεν αποποιούνται την κληρονομιά εντός του
δωδεκαμήνου ούτε την αποδέχονται μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα. Η
εισαγωγή των κληρονομιαίων ακινήτων στη δήλωση στοιχείων ακινήτων
πραγματοποιείται εμπρόθεσμα μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2022.
Α.2
Προθεσμία υποβολής τροποποιητικής δήλωσης στοιχείων ακινήτων και
υποχρεώσεις φορολογουμένων των οποίων τα ακίνητα εντάσσονται για πρώτη
φορά στο αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού αξίας ακινήτων.
5. Με τις περιπτώσεις α, β, γ, δ της παρ. 3 του άρθρου 6 του ν. 4223/2013, όπως αυτές προστέθηκαν με το άρθρο 45 του ν. 4916/2022,
οι οποίες είναι διατάξεις διαρκούς ισχύος, επιλύονται προβλήματα που
ανακύπτουν από την προσθήκη νέων περιοχών στο αντικειμενικό σύστημα
προσδιορισμού αξίας ακινήτων, με τον ορισμό παραδοχών, ώστε να καταστεί
εφικτή η ορθή σύνθεση της δήλωσης ΕΝ.Φ.Ι.Α. – πράξης διοικητικού
προσδιορισμού φόρου για το έτος που εφαρμόζεται για πρώτη φορά η αξία
των νέων εντάξεων.
6. Ο φορολογούμενος, σε περίπτωση που ακίνητό
του βρίσκεται σε περιοχή που εντάσσεται για πρώτη φορά στο αντικειμενικό
σύστημα προσδιορισμού αξίας ακινήτων, οφείλει να ελέγξει στη δήλωση
ΕΝ.Φ.Ι.Α.- πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου του οικείου έτους την
τιμή ζώνης στην οποία εντάχθηκε ή δεν εντάχθηκε αυτό (δηλαδή εάν
εκκαθαρίσθηκε σαν εκτός ΑΠΑΑ, ενώ θα έπρεπε να έχει εκκαθαρισθεί ως
εντός ΑΠΑΑ) και στη συνέχεια, εάν τυχόν διαπιστώσει λάθος, να προβεί σε
τροποποιητική δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) χωρίς πρόστιμο μέχρι την
τελευταία εργάσιμη ημέρα του Ιουνίου του οικείου έτους. Ο φόρος, σε αυτή
την περίπτωση, καταβάλλεται χωρίς τόκο σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις όχι
μικρότερες των δέκα (10) ευρώ μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του
Φεβρουαρίου του επόμενου έτους.
Β. Υποχρέωση σε δήλωση στοιχείων ακινήτων του, μετά από αποποίηση, κληρονόμου.
7. Σύμφωνα με την υποπερίπτωση γγ) της περίπτωσης γ) της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του ν. 4223/2013 (Α’ 287), η οποία προστέθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 41 του ν. 4916/2022,
υποκείμενο στον ΕΝ.Φ.Ι.Α. εκτός των άλλων, είναι και ο μετά από
αποποιήσεις κληρονόμος, από το επόμενο έτος του θανάτου του
κληρονομουμένου ή, στην περίπτωση που έχει δημοσιευθεί διαθήκη, από το
επόμενο έτος της δημοσίευσης αυτής.
8. Επίσης, σύμφωνα με την υποπερίπτωση δγ) της περίπτωσης δ) της παρ. 1 του άρθρου 23 του ν. 3427/2005 (Α’312), η οποία προστέθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 48 του ν. 4916/2022,
υπόχρεοι σε δήλωση ακινήτων είναι, εκτός των άλλων, και οι μετά από
αποποιήσεις κληρονόμοι κατά το ποσοστό τους, από το επόμενο του θανάτου
του κληρονομουμένου έτος ή, στην περίπτωση που έχει δημοσιευθεί διαθήκη,
από το επόμενο έτος της δημοσίευσης αυτής, χωρίς την επιβολή προστίμου,
εφόσον η δήλωση υποβληθεί μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του
επόμενου μήνα της λήξης της προθεσμίας αποποίησης. Τέλος, στην περίπτωση
α της παραγράφου 4 του άρθρου 92 του ν. 4916/2022,
ρητά ορίζεται ότι η παράγραφος 1 του άρθρου 48 ισχύει για κάθε πρόσωπο
που καθίσταται κληρονόμος μετά από αποποίηση που γίνεται από την 1η
Ιανουαρίου 2022 και εφεξής.
9. Η εν λόγω διάταξη αντιμετωπίζει τα
ζητήματα δήλωσης ακινήτων και της φορολόγησης αυτών σε περίπτωση
διαδοχικών αποποιήσεων της κληρονομίας, οι οποίες εκτείνονται σε
περισσότερα έτη από το έτος του θανάτου.
Συγκεκριμένα, από 1η
Ιανουαρίου 2022 και εφεξής, όποιος καθίσταται κληρονόμος μετά από
αποποίηση θα πρέπει να υποβάλει δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9) και για
τα προηγούμενα έτη (και όχι μόνο από το επόμενο έτος που κατέστη
κληρονόμος μετά από αποποίηση, όπως συνέβαινε έως την προσθήκη της
παραπάνω διάταξης νόμου). Συνεπώς, σύμφωνα με τα ανωτέρω, εάν ο θανών
πέθανε αδιάθετος, η δήλωση υποβάλλεται αναδρομικά από το επόμενο έτος
του θανάτου του κληρονομουμένου και εάν υπάρχει διαθήκη, από το επόμενο
έτος από το έτος δημοσίευσής της.
10. Παραδείγματα:
I. Εξ αδιαθέτου διαδοχή
Ο
Θ, κάτοικος Ελλάδας, απεβίωσε στις 31 Αυγούστου 2021. Ο αποβιώσας, είχε
έναν αδελφό τον Λ, ο οποίος είχε ένα τέκνο τον Ν, κάτοικο εξωτερικού
και μία εγγονή την Κ, από το τέκνο του, επίσης κάτοικο εξωτερικού. Στις
31 Δεκεμβρίου 2021 ο Λ αποποιήθηκε. Ο Ν αποποιήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου
2022. Η Κ, η οποία δεν αποποιήθηκε, οφείλει να υποβάλει δήλωση Ε9 έτους
2022 εμπρόθεσμα μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2023. Την ίδια ημερομηνία θα
υποβάλει εμπρόθεσμα και τη δήλωση Ε9 έτους 2023. Οι Λ και Ν δεν έχουν
υποχρέωση υποβολής δήλωσης στοιχείων ακινήτων για την περιουσία που
αποποιήθηκαν.
ΙΙ. Δημοσίευση διαθήκης
Ο Α, ο οποίος
έχει δύο ακίνητα, πεθαίνει τον Νοέμβριο του έτους 2020 και έχει
συγγενείς τα δύο αδέλφια του Δ και Ε, κατοίκους Ελλάδας, οι οποίοι δεν
προέβησαν σε αποποίηση. Τον Οκτώβριο του έτους 2021 δημοσιεύεται
διαθήκη. Σύμφωνα με τη διαθήκη το ένα ακίνητο το αφήνει στον Δ και το
άλλο στην Ζ οικιακή του βοηθό, ενώ ρητά ορίζει ότι, εάν αποποιηθεί
κάποιος από τους δύο, το ακίνητο του αποποιηθέντος θα κληρονομηθεί από
το κοινωφελές ίδρυμα Η. Τελικά η Ζ αποποιείται στις 31 Ιανουαρίου του
2022 και το κοινωφελές ίδρυμα Η δεν προβαίνει σε αποποίηση. Σε αυτή την
περίπτωση για το έτος 2021 τα δυο ακίνητα θα δηλωθούν στη δήλωση Ε9 κατά
ποσοστό 50% από τους Δ και Ε, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμους κατά τα
ποσοστά τους. Το έτος 2022 ολόκληρο το ένα ακίνητο θα δηλωθεί από τον Δ
(εκ διαθήκης κληρονόμος, ως ίσχυε). Το άλλο ακίνητο θα δηλωθεί κι αυτό
από το έτος 2022 (και όχι από το έτος 2021) από τον μετά από αποποίηση
κληρονόμο, δηλαδή από το κοινωφελές ίδρυμα Η. Εφόσον το κοινωφελές
ίδρυμα Η προβεί στη δήλωση στοιχείων ακινήτων έτους 2022 μέχρι την
τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από τη λήξη της προθεσμίας
για αποποίηση, ήτοι μέχρι 30 Ιουνίου 2022, η δήλωση στοιχείων ακινήτων
θεωρείται εμπρόθεσμη.
III. Πολλαπλές διαθήκες
Ο Ν
πεθαίνει μέσα στο έτος 2020. Η διαθήκη του, στην οποία ορίζεται ως
μοναδική κληρονόμος του διαμερίσματός του στην Αθήνα η Β, κάτοικος
Ελλάδας, δημοσιεύεται τον Αύγουστο του έτους 2020. Μια νεότερη διαθήκη
ανακαλύπτεται και δημοσιεύεται μέσα στον Σεπτέμβριο του έτους 2022, στην
οποία ορίζεται ως μοναδικός κληρονόμος του ίδιου ακινήτου ο Γ, κάτοικος
Ελλάδας. Στην περίπτωση αυτή, τα έτη 2021 και 2022 το διαμέρισμα στην
Αθήνα δηλώνεται στο Ε9 της Β. Από το έτος 2023, το εν λόγω διαμέρισμα
διαγράφεται από το Ε9 της Β και δηλώνεται στο Ε9 του Γ.».
Σχετικές διατάξεις/αποφάσεις/εγκύκλιοι:
► ν. 3427/2005 «Φόρος προστιθέμενης αξίας στις νέες οικοδομές, μεταβολές στη φορολογία κεφαλαίου και άλλες διατάξεις»
► ν. 4916/2022 «Εκσυγχρονισμός
του πλαισίου λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς – Πρόγραμμα
συνεισφοράς Δημοσίου σε ευάλωτους οφειλέτες μέχρι τη μεταβίβαση της
κατοικίας τους στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης του κεφαλαίου Α’
του μέρους δευτέρου του τρίτου βιβλίου του ν. 4738/2020 – Ενσωμάτωση
στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών (ΕΕ) 2020/1151 και (ΕΕ) 2021/1159,
νέος μειωμένος Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.),
επείγουσες φορολογικές και τελωνειακές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση
ιδίως της ενεργειακής κρίσης και άλλες διατάξεις»
► Ε.2060/12.8.2022 «Παροχή
διευκρινίσεων σχετικά με την υποβολή δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9)
σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 41 και των άρθρων 45 και 48 του ν.
4916/2022 (Α’65)»
